Charlotte Brontë o Jane Austen

Jane Austen – jedna z najwybitniejszych angielskich pisarek – bywała niedoceniona przez sobie współczesnych czytelników. Jej powieści za bardzo łamały kanony, zbyt mocno trzymały się ówczesnego życia. Również Charlotte Brontë – kolejna wybitna angielska pisarka – nie kryła niechęci wobec książek starszej koleżanki po piórze.

Jane Austen – autorka arcydzieł literatury angielskiej – wyprzedzała swoje czasy. Pierwsi czytelnicy jej powieści nie zawsze podchodzili do nich entuzjastycznie. Wynika to z faktu, że byli przyzwyczajeni do innego typu literatury – pełnej wzorowych bohaterów, którzy przeżywali niezwykłe przygody, często naznaczone aurą niesamowitości. Jane Austen nie siliła się na wymysły – pisała o świecie, który ją otaczał. Tym samym wprowadzała do literatury innowacje, na które świat nie był całkiem gotowy.

Oto jak sama przedstawiała swój proces twórczy – dla niej to „malutka płytka z kości słoniowej (szeroka na dwa cale), na której maluję tak cienkim pędzelkiem, że z wielkiego starania przychodzi niewielki efekt”. Przy takim podejściu musiała się spotkać z krytyką – według recenzentów brakowało jej kreatywności, a jej książki były zbyt realistyczne. Lucy Worsley w biografii Jane Austen w domu przytacza wyimki tych recenzji: „ona opisuje takich ludzi, jakich spotykamy co wieczór w każdym przyzwoitym domu… i opowiada o wydarzeniach, które się zapewne kiedyś przydarzyły połowie rodzin w Zjednoczonym Królestwie”.

Do historii literatury przeszła też słynna listowna krytyka Charlotte Brontë. I tę opowieść przybliża i komentuje Worsley:

„Fikcyjny świat stworzony przez lady Austen był skonstruowany tak doskonale, drobiazgowo i rzetelnie, że musiała pojawić się wspaniała i niezwykła pisarka, Charlotte Brontë, żeby go w następnym pokoleniu zburzyć. Brontë w swej niezapomnianej wypowiedzi opisuje Dumę i uprzedzenie jako »szczelnie ogrodzony wypielęgnowany ogród, w którym równo kwitną rabatki i delikatne kwiaty – ale ani śladu żywej, jasnej twarzy – ani szerokiej przestrzeni – ani świeżego powietrza – czy błękitnego pagórka – żadnego pięknego strumyka. Nie bardzo bym chciała mieszkać wśród jej dam i dżentelmenów, w jej eleganckich, ale ciasnych domach«. Kończy swoje destrukcyjne dzieło sugestią, że te »uwagi okażą się pewno irytujące«. Tak, Charlotto Brontë, są irytujące, ponieważ sama nie byłabyś w stanie napisać Jane Eyre, gdyby Jane Austen nie napisała wcześniej czegoś wartego destrukcji”.

A może wy zgadzacie się z Charlotte Brontë? Jak odbieracie świat Jane Austen?

Źródło cytatów: Lucy Worsley, Jane Austen w domu, tłum. Anna Przedpełska- Trzeciakowska, Alicja Kosim, Świat Książki, Warszawa 2019.
Źródło grafiki: https://www.theguardian.com/books/2014/feb/28/jane-austen-v-emily-bronte-queen-english-literature i https://austenonly.com/2012/03/06/charlotte-bronte-george-henry-lewes-and-the-vexed-question-of-jane-austen/